Гэта быў дзіўный час. Краіна, у якой заўсёды панавала раўнавага ды пакой, (не адмаўляю: калі-некалі было чуваць гнеўныя рэчы, ды стрэлы кулямётаў непакорлівых – на першый погляд самай меньшасці насельніцтва) за якіта месяц ператварылася ў сапраўдную бурлівую ідэалагічную массу, паводзінамі сваімі напамянаючы лінію фронта. Аднекулі з пад зямлі, як здавалася, павылазілі чумазыя праціўнікі царскага рэжыму, і не страчваючы час, на роўным мейсцы брушчатцы вуліц, пачыналі узвадзіць ідэалагічныя барыкады. Усе хто не верыў хлуслівай кароне, альбо проста зацікавіўся гэтымі дзяцьмі падзямелля, падыходхілі да іх і доўга выпытвалі НАВОШТА гэтыя самаробныя акопы. Многія, зразумеўшы НАВОШТА, нягледзячы на пагрозы царскай улады, далучаліся да неопартызан. Краіна ускалыхнулася. За якіта тыдзень яна падзяліліася на два лагера: адны ЗА караля другія супраць. Кароль, у сваю чаргу, рабіў усё что мог, каб спыніць рух “пацукой ды мышэй”: травіў баснямі аб цудоўным каралеўстве, пагражаў жорсткай расправай над усім вывадкам.... увогулі – что ён толькі не казаў.
І вось прышоў час! Хто хацеў падтрымаць сваёго цара – пахаваліся ў норы, а хто не...
“ ....На галоўную плошчу горада, пад “Жыве родны край” лозунгамі, мы выбеглі з разных бакоў. Амаль што у кожнага ў руках была вінтоўка, у некаторых кулямёт. Пад гучныя крыкі і стрэлы мы, шмат галовы натоўп, занялі плошчу. Калі я агледзіўся, то ўбачыў что нас было не меньш чым за трыдцаць тысяч чалавек, але ж натоўп гэты быў значна разнастайны: “пацукі”(якіх зраумела было найбольш), камуністы, просты люд, анархісты (якія да рэчы, прыцягнулі вялізную гармату, застаўшуюся яшчэ з імперыялістычнай). З цягам часу наша імправізаваная армія ўсё павялічвалася, і нашыя актывісты пачалі будаваць брустверы, акопы, абцягваць усё калючым дротам. У той момант мне здавалася, што вось яна сіла! Столькі народу і ўсе гатовыя даць адпор, біцца да апошняга. Біцца за сваю радзіму, за сваю мову, культуру, ЗА СВАБОДУ! Сёння прышло трыдцаць тысяч, а заўтра прыйдзе пятдзесят, пасля – сто...”
У наступныя дні на плошчы разбілі палатачны лагер, з якога аддаваліся ўсе каманды і ставіліся ўльтэматумы ўладзе. Узвяліся, нават, капаніры, у чаканні падтрымкі сяброўскіх танкаў. Але галоўнага, чалвечай сілы не хапала. Каго касіў прама на плошчы варожы агонь, хто цікаў, хто здрадзіў...А падтрымкі чакаць ужо не прыходзілася...Так прастаяла наша абарона чатыры дні і чатыры ночы. На пятую прыйшлі танкі. Варожыя танкі. Гармата, на якую так спадзяваліся, не зрабіла нават і залпа: снарады, як аказалася былі для святочнага салюта. Вінтоўкамі ды кулямётамі танкі не спынеш, і адзін за аднім мы сталі пакідаць нашыя акопы. Пратрымаліся мы ўсяго тры гадзіны..."
У раніцу наступнага дня, усё скончылася. Значна пасідзеўшы кароль абвясціў на весь мір, што рэвалюцыя правалілася і ён застаецца царстваваць на блага народа. А галоўныя бунтары, якіх засталося не так шмат пасля начной бойні, былі публічна высланы з краіны, далёка-далёка... Усе тыя, што былі салідарныя з паўстаўшымі, пахаваліся пад лунным светам, уступіўшы месца пад сонцам прыдворным караля. Усё зноў стала на сваі месцы. Пра акопы ды гармату хутка запамятавалі і краіна зноў акрасілася ў бязвольныя, шэрыя фарбы.....
.............. Доўгая, як струна фігура, невялічкімы крокамі ішла па чорнаму, застаўшамуся яшчэ з савецкага часу асфальту. Ішла кротка, безцікаўна да свайго лёсу. Усё далей і далей ад сваёй мары. |
